“Η ηθική και η επιστήμη πρέπει να δώσουν τα χέρια” υποστήριξε ακράδαντα ο Richard Clarke Cabot, διάσημος Αμερικάνος αιματολόγος του 20ου αιώνα και πρωτοπόρος στην κοινωνική εργασία. Η έννοια της ηθικής πρωτοδιατυπώθηκε χιλιάδες χρόνια πριν και έκτοτε εμπλουτίζεται όλο και περισσότερο. Για αυτόν τον λόγο και η σύνδεσή της ηθικής με τις επιστήμες γίνεται όλο και πιο στενή με την πάροδο του χρόνου. Από την ταύτιση του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου με την χρήση χημικών όπλων μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και την εργαλειοποίηση της επιστήμης για τους στρατιωτικούς σκοπούς της ναζιστικής Γερμανίας, η ανάγκη να λαμβάνεται υπόψιν η ηθική κατά τη διάρκεια της έρευνας έχει γίνει αναγκαία. Από τα πρώτα μεγάλα έργα του Πρωταγώρα και του Αριστοτέλη μέχρι την επιστημονική και επιχειρηματική κοινότητα του σήμερα, η ηθική παίζει -θεωρητικά πάντα- πρωτεύοντα ρόλο. Ισχύει όμως κάτι τέτοιο στην πράξη;
Η Timnit Gebru υπήρξε ένα από τα πιο δημοφιλή ονόματα της παγκοσμίας επιστημονικής κοινότητας τους τελευταίους μήνες. Η ερευνήτρια που εξειδικεύεται στην τεχνητή νοημοσύνη και τους αλγόριθμους συνέταξε με την ομάδα της στην Google ένα επιστημονικό paper, το οποίο έγινε το “κουτί της πανδώρας” για τον Αμερικάνικο κολοσσό. Οι κύριες ανησυχίες της ομάδας της Gebru σχετίζονταν με τον όγκο των γλωσσικών δεδομένων που χρησιμοποιούνται κατά τις δοκιμές συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης στα εργαστήρια της Google. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ελαττωματική λειτουργία της αναγνώρισης προσώπου της Google σε Αφροαμερικάνους και γυναίκες. Με άλλα λόγια, υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να καθιερωθούν πρότυπα φυλετικού ρατσισμού, αν η έρευνα πάνω στο συγκεκριμένο κομμάτι συνεχίσει απρόσκοπτα. Οι υφιστάμενοί της, όντας ενοχλημένοι από τις παρατηρήσεις των επιστημόνων στο paper, έδωσαν ρητή εντολή στην Gebru και την ομάδα της να αποσύρουν το paper ή να διαγράψουν τα ονόματα τους.
Εν τέλει, η εντολή αυτή δεν έγινε δεκτή, με αποτέλεσμα η Google να ανακοινώσει την παραίτηση της Gebru. Στην πραγματικότητα, όμως, η εταιρεία δε φαίνεται να δέχτηκε καμία παραίτηση. Αντί αυτού, απέλυσε την Gebru. Η κατάσταση στις τάξεις της εταιρείας φαίνεται να εντείνεται με την πάροδο του χρόνου, αφού το λεγόμενο “Google AI Ethical Group” κατέθεσε μία σειρά προτάσεων, μεταξύ άλλων και ανακατατάξεις στις υψηλόβαθμες θέσεις της εταιρείας, έτσι ώστε να χτιστεί μια σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ ερευνητών και προϊστάμενων εκ νέου. Τέλος, εννέα μέλη του Κονγκρέσου των ΗΠΑ έστειλαν επιστολή στην Google, ζητώντας να διευκρινιστούν οι συνθήκες απομάκρυνσης της Gebru, ενώ περισσότεροι από 1500 πρώην συνάδελφοί της την έχουν στηρίξει επίσημα έως τώρα. Σε περιόδους οικονομικής και υγειονομικής κρίσης, ενώ η η ηθική και τα κίνητρα των επιστημόνων αμφισβητούνται σε καθημερινή βάση, η Gebru έδωσε το φωτεινό παράδειγμα, παραβλέποντας τις όποιες επιπτώσεις είχε μετέπειτα στην επαγγελματική της σταδιοδρομία. Το έργο, η ηθική και η συνέπεια της εν λόγω επιστήμονος παραμένει αναλλοίωτος, και αυτό φαίνεται στο παρακάτω βίντεο:
